2025 жылғы 20 наурызда «ЮНЕСКО аясындағы «Орталық Азия өңірлік Гляциологиялық Орталығы» (бұдан әрі – Орталық) Халықаралық мұздықтарды сақтау жылы мен Дүниежүзілік мұздықтар күніне арналған дөңгелек үстел өткізді.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 2025 жылды Халықаралық мұздықтарды сақтау жылы деп жариялады.

«Мұздықтарды сақтау – адамзаттың ең шұғыл міндеттерінің бірі. Бұл ежелгі мұздық құрылымдар тек қана қатып қалған су емес, олар біздің планетамыздың климаты тарихын сақтаушылар, миллиардтаған адамдар үшін өмір көзі және көптеген мәдениеттер үшін қасиетті орындар болып табылады. Олардың жылдам еруі, бізге қазірден бастап әрекет ету керектігінің қатал ескертуі болып табылады», - деді ЮНЕСКО-ның бас директоры Одри Азуле.

Мұздықтардың адам өміріндегі рөлін түсінудің маңыздылығын сарапшылардың деректері де растайды: жер шарындағы тұщы судың 70%-ы мұздықтар мен мұз қабаттарында сақталады, алайда бұл құрылымдар климаттың өзгеруіне байланысты жылдам азаяды. Бұл ресурстарды сақтау экологиялық тұрақтылық және экономикалық орнықтылық, сондай-ақ мәдениеттерді қорғау мен күнкөріс көздері үшін өте маңызды.

«Жақында Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым 2024 жыл ауа райын бақылаудың бүкіл тарихындағы ең жылы жыл болғанын растады және біздің климаттың жай-күйі, соның ішінде мұздықтардың шегінуі туралы бірнеше рет қызыл дабылды жариялады. 2023 жылы мұздықтар 50 жылдық бақылау тарихында ең үлкен мұз массасын жоғалтты. Мұз бен мұздықтардың еруі миллиондаған адамдар үшін ұзақ мерзімді су қауіпсіздігіне қатер төндіреді. Бұл халықаралық жыл бүкіл әлем үшін ескерту болуы керек», - деді Дүниежүзілік метеорологиялық ұйымның бас хатшысы Селеста Сауло.

Халықаралық мұздықтарды сақтау жылы мұздықтар, қар мен мұздың климаттық жүйе мен су айналымындағы рөлін, сондай-ақ мұздықтардың тез еруінің ауқымды салдары туралы білімді кеңейтуге мүмкіндік береді.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясының шешімімен, Дүниежүзілік мұздықтар күні жыл сайын 21 наурызда атап өтілетін болады. 2025 жылы алғаш рет Дүниежүзілік мұздықтар күні 20-21 наурызда ЮНЕСКО-ның Париждегі штаб-пәтерінде және БҰҰ-да Нью-Йоркте атап өтілді. Осы орайда, ЮНЕСКО өзінің Әлемдік су ресурстары туралы есебін мұздықтар мәселесіне арнап, олардың жойылуы мен оларды сақтау үшін қабылданған шаралар туралы жаңа деректерді ұсынды.

Дүниежүзілік мұздықтар күніне арналған дөңгелек үстелде Халықаралық мұздықтарды сақтау жылы және Орталықтың қызметі бойынша мәселелер қаралды. Орталықтың зерттеулері мен жетістіктеріне шолу жасалды, оның миссиясы, мақсаттары, зерттеу әдістері және негізгі нәтижелері таныстырылды. Қатысушылар сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президенті Қ. Тоқаевтың мұздықтарды зерттеу және қорғау үшін ғаламдық зерттеу орталықтарын біріктіруге бағытталған «Water Towers Partnership» (Су мұнаралары серіктестігі) бастамасын талқылады.

Дөңгелек үстелге түрлі ұйымдардың сарапшылары қатысты, оның ішінде ЮНЕСКО өкілдері, Қазақстанның AF-GEF жобалары бойынша Ұлттық координаторы және ғылыми ұйымдар өкілдері, атап айтқанда «География және су қауіпсіздігі институты» АҚ, «Ионосфера институты» ЖШС, «Қазселезащита»  (Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Қазселезащита қызметі) және Алматы мен Алматы облысы бойынша «Қазгидромет» ММ (Қазгидромет ұлттық гидрометеорологиялық қызметі), сонымен қатар, Қазақстанның жоғары оқу орындары өкілдері, оның ішінде әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті және Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті қатысып, талқылауларға өз үлестерін қосты.

Халықаралық мұздықтарды сақтау жылы аясында көптеген іс-шаралар өтеді, оның ішінде 2025 жылдың мамыр айында Тәжікстанның Душанбе қаласында өтетін жоғары деңгейдегі халықаралық конференция болады. Конференцияға әлемнің мемлекет және үкімет басшылары, сондай-ақ ірі халықаралық және өңірлік ұйымдардың өкілдері қатысады